Het gesprek met ongelovigen

[raveen1956]

Als christenen zeggen dat ze geen rationele bewijzen voor een geloof hebben, dan zullen ongelovigen zeggen dat het dus alleen maar geloof is, een schijn-weten zonder zekerheid, zonder redelijke basis, zonder verifieerbare feiten, waaraan geen waarde kan worden gehecht. Behalve dan misschien een verwijzing naar de psychiater. Een schijnbare kennis zonder zekerheid en bewijs zou in ieder geval in de openbare ruimte niet thuishoren. Dus geen evangelisatie.

Als christenen zeggen dat ze wel rationele argumenten hebben – niet bewijzen, maar argumenten – dan wordt ze voor de voeten gegooid, dat de conclusie al lang vaststaat en de argumenten dus eigenlijk helemaal niet rationeel zijn.

Het geloof in God en Jezus Christus is niet alleen maar een zaak van het intellect. Ons geloof is gebaseerd op gevoelsmatige intuïties, op momenten van inzicht waarin het leven transparant wordt op een laatste grond en oorzaak, die wij schepper noemen. De verhalen uit de bijbel dringen zich aan ons op en vormen het geestelijk kader waarin we ons eigen leven proberen te verstaan. Onze ervaringen krijgen meer en meer betekenis, naarmate wij erin slagen om ze in verband te brengen met het verhaal van het evangelie. Zo ontwikkelt zich een wijze van leven, waarin de taal van de Bijbel en de verhalen een fundamentele rol speelt, en voor het leven een richting wijst. Maar net als alle atheïsten en net als Abraham ervaren wij het grootste deel van ons leven geen goddelijke stem. Als de atheïst die stem zou horen, zoekt hij de oorsprong in deze wereld. Gevoelig gemaakt voor de mogelijkheid dat er een spreken is in deze wereld dat niet uit deze wereld voortkomt, zullen wij in dat geval menen door God te worden aangesproken. We kennen mensen voor wie het zo gegaan is, of wij aanvaarden het getuigenis van de mensen dat we hebben in de Bijbel. Wij vertrouwen de stemmen van de profeten en de apostelen. Een sluitende bewijsvoering waarom zij betrouwbaar zijn kunnen we niet geven. Blijkbaar is dat voor ons ook niet belangrijk. Het wordt ineens belangrijk als we uitgedaagd worden ons geloof te bewijzen tegenover het forum van het ongeloof.

Ik begin steeds meer te denken, dat het gesprek tussen degenen die de keuze voor het geloof hebben gemaakt, en degenen die die keuze niet hebben gemaakt of zelfs zich eraan ontworsteld hebben, praktisch onmogelijk is. Er is geen gemeenschappelijke ruimte waarin dat gesprek zinvol kan verlopen. De atheïst brengt zijn instrumentarium mee, waarin harde bewijzen worden gevergd gebaseerd op empirisch ervaringen. De gelovige probeert duidelijk te maken wat de betekenis is voor hemzelf in het dagelijks leven van begrippen en verhalen die ondanks hun onbewijsbaarheid in feitelijke zin toch als waardevol en richtinggevend worden beleefd. De gelovige moet wel denken dat de tegenargumenten van de atheïst de waarde van zijn geloof in het geheel niet raken. En de atheïst moet wel menen dat de opstapeling van sprookjes en onbewijsbare claims, hem in het domein van de krankzinnigheid brengt.